Uprawa drzewek w donicach to doskonały sposób na wprowadzenie zieleni do naszego otoczenia, nawet gdy mamy ograniczoną przestrzeń. Drzewka w donicach pozwalają cieszyć się naturą na balkonach, tarasach czy w małych ogródkach. Są one mobilne, co umożliwia łatwe przenoszenie ich w zależności od potrzeb lub pory roku. Dodatkowo, uprawa drzewek w donicach daje możliwość hodowania gatunków, które normalnie nie przetrwałyby w naszym klimacie. Dzięki temu możemy cieszyć się egzotycznymi owocami czy pięknymi kwiatami przez cały rok. Drzewka doniczkowe pełnią też funkcję dekoracyjną, dodając charakteru i elegancji naszym przestrzeniom życiowym.
| Korzyść | Opis |
|---|---|
| Mobilność | Łatwe przenoszenie drzewek w zależności od potrzeb |
| Oszczędność miejsca | Idealne rozwiązanie dla małych przestrzeni |
| Różnorodność gatunków | Możliwość uprawy egzotycznych drzewek |
| Dekoracyjność | Dodają charakteru i elegancji otoczeniu |
| Kontrola warunków | Łatwiejsze dostosowanie warunków do potrzeb rośliny |
1. Drzewka na Balkonie i Tarasie
Uprawa drzewek na balkonie i tarasie to doskonały sposób na stworzenie zielonej oazy w miejskim środowisku. Kluczowe jest dobranie odpowiednich gatunków, które są w stanie przetrwać w ograniczonej przestrzeni i zmiennych warunkach atmosferycznych. Drzewka balkonowe muszą być odporne na wiatr, intensywne nasłonecznienie oraz okresowe susze. Jednocześnie powinny być na tyle kompaktowe, aby nie przeszkadzały w codziennym użytkowaniu balkonu czy tarasu.
Gatunki cytrusowe, takie jak cytryna, kumkwat czy limonka, są popularnym wyborem ze względu na ich aromat i dekoracyjne owoce. Oliwki również dobrze znoszą uprawę w donicach i dodają śródziemnomorskiego klimatu. Dla osób poszukujących drzewek o dekoracyjnych liściach, klon palmowy lub figowiec mogą być idealnym wyborem. Ważne jest, aby pamiętać o regularnym podlewaniu i nawożeniu, gdyż drzewka w donicach mają ograniczony dostęp do składników odżywczych.
| Gatunek | Wymagania | Zalety |
|---|---|---|
| Cytryna | Dużo słońca, regularne podlewanie | Aromatyczne owoce, dekoracyjna |
| Oliwka | Odporna na suszę, lubi ciepło | Śródziemnomorski klimat, długowieczna |
| Klon palmowy | Półcień, wilgotne podłoże | Kolorowe liście, kompaktowy wzrost |
| Figowiec | Jasne stanowisko, umiarkowane podlewanie | Duże, dekoracyjne liście |
2. Drzewka Ozdobne i Specjalistyczne
Drzewka ozdobne i specjalistyczne to kategoria, która pozwala na stworzenie wyjątkowej aranżacji na balkonie, tarasie czy w ogrodzie. Te gatunki wyróżniają się nie tylko swoim wyglądem, ale często również specyficznymi wymaganiami pielęgnacyjnymi. Bonsai, czyli miniaturowe drzewka, są doskonałym przykładem drzewek specjalistycznych. Wymagają one precyzyjnego formowania i regularnej pielęgnacji, ale efekt jest niezwykle satysfakcjonujący.
Magnolie to z kolei przykład drzewek ozdobnych, które zachwycają swoimi spektakularnymi kwiatami. W donicach dobrze sprawdzają się odmiany karłowe, które nie wyrastają zbyt wysoko. Jaśminowce to kolejna grupa roślin, które mogą być uprawiane jako niewielkie drzewka w donicach. Ich intensywny zapach i białe kwiaty sprawiają, że są bardzo popularne wśród miłośników roślin.
- Bonsai – wymaga specjalistycznej wiedzy i narzędzi do formowania
- Magnolia karłowa – potrzebuje dużo słońca i wilgotnego podłoża
- Jaśminowiec – lubi stanowiska słoneczne lub półcieniste
- Wierzba mandżurska – odporna na mróz, idealna do formowania
- Jałowiec chiński – doskonały do tworzenia żywopłotów w donicach
3. Pielęgnacja i Ochrona Drzewek
Pielęgnacja drzewek w donicach wymaga systematyczności i uwagi. Kluczowe jest zapewnienie roślinom odpowiednich warunków, które pozwolą im na zdrowy wzrost i rozwój. Regularne podlewanie jest jednym z najważniejszych aspektów pielęgnacji. Drzewka w donicach mają ograniczony dostęp do wody, dlatego należy dbać o to, aby podłoże było stale wilgotne, ale nie mokre. Częstotliwość podlewania zależy od gatunku drzewka, pory roku i warunków atmosferycznych.
Nawożenie to kolejny istotny element pielęgnacji. Drzewka w donicach szybko wyczerpują składniki odżywcze z podłoża, dlatego regularne dostarczanie im niezbędnych minerałów jest kluczowe dla ich zdrowia. Najlepiej stosować nawozy długo działające, które uwalniają składniki stopniowo, lub nawozy płynne podczas podlewania.
| Czynność pielęgnacyjna | Częstotliwość | Uwagi |
|---|---|---|
| Podlewanie | Codziennie lub co drugi dzień | Zależnie od gatunku i warunków |
| Nawożenie | Co 2-4 tygodnie w sezonie wzrostu | Używać nawozów dedykowanych dla drzewek |
| Przycinanie | 1-2 razy w roku | Wiosną i po kwitnieniu |
| Przesadzanie | Co 2-3 lata | Wczesną wiosną przed rozpoczęciem wzrostu |
4. Sezonowa Opieka i Zimowanie
Sezonowa opieka nad drzewkami w donicach jest kluczowa dla ich długotrwałego zdrowia i pięknego wyglądu. W zależności od pory roku, drzewka mają różne wymagania, które należy spełnić, aby zapewnić im optymalne warunki do wzrostu. Wiosną, gdy rośliny budzą się do życia, należy zwiększyć częstotliwość podlewania i rozpocząć regularne nawożenie. To również dobry moment na przesadzenie drzewek, które tego wymagają.
Latem głównym wyzwaniem jest zapewnienie drzewkom wystarczającej ilości wody. W upalne dni może być konieczne podlewanie nawet dwa razy dziennie. Warto również rozważyć zastosowanie mulczu na powierzchni doniczki, który pomoże utrzymać wilgoć w podłożu. Jesienią należy stopniowo ograniczać podlewanie i nawożenie, przygotowując drzewka do okresu spoczynku.
- Zimowanie – kluczowy okres dla przetrwania drzewek w donicach
- Zabezpieczenie przed mrozem – owijanie doniczek materiałami izolacyjnymi
- Ograniczenie podlewania – zmniejszenie częstotliwości podlewania zimą
- Przechowywanie – przeniesienie wrażliwych gatunków do chłodnego, ale niezamarzającego pomieszczenia
- Monitoring – regularne sprawdzanie stanu drzewek podczas zimy
5. Specjalne Wymagania i Wytrzymałość
Specjalne wymagania drzewek w donicach to aspekt, który wymaga szczególnej uwagi każdego ogrodnika. Różne gatunki drzewek mają odmienne potrzeby, które należy spełnić, aby zapewnić im optymalne warunki do wzrostu. Wytrzymałość na różne czynniki środowiskowe jest kluczowa przy wyborze odpowiedniego drzewka do uprawy w donicy.
Niektóre drzewka, jak oliwki czy figowce, są bardziej odporne na suszę i intensywne nasłonecznienie. Z kolei klony japońskie czy azalie preferują stanowiska półcieniste i wymagają stale wilgotnego podłoża. Ważne jest, aby dokładnie poznać wymagania wybranego gatunku przed rozpoczęciem jego uprawy w donicy.
| Gatunek | Odporność na suszę | Odporność na mróz | Wymagania świetlne |
|---|---|---|---|
| Oliwka | Wysoka | Średnia | Pełne słońce |
| Klon japoński | Niska | Średnia | Półcień |
| Cyprys | Średnia | Wysoka | Pełne słońce |
| Magnolia | Niska | Średnia | Półcień do pełnego słońca |
6. Praktyczne Porady
Praktyczne porady dotyczące uprawy drzewek w donicach są nieocenione, szczególnie dla początkujących ogrodników. Kluczem do sukcesu jest zrozumienie, że drzewka w donicach mają inne potrzeby niż te rosnące w gruncie. Dobór odpowiedniej doniczki jest pierwszym krokiem – powinna być ona wystarczająco duża, aby pomieścić system korzeniowy drzewka, ale nie za duża, co mogłoby prowadzić do nadmiernego gromadzenia się wody.
Regularne przycinanie jest ważne nie tylko dla utrzymania pożądanego kształtu, ale także dla zdrowia drzewka. Usuwa się martwe lub chorujące gałęzie, co poprawia cyrkulację powietrza i dostęp światła do wnętrza korony. Warto również pamiętać o rotacji doniczki co kilka tygodni, aby zapewnić równomierne nasłonecznienie wszystkich części rośliny.
- Monitorowanie wilgotności podłoża – używanie wilgotnościomierza lub metody palcowej
- Stosowanie mulczu – pomaga utrzymać wilgoć i reguluje temperaturę podłoża
- Regularne czyszczenie liści – zapobiega gromadzeniu się kurzu i poprawia fotosyntezę
- Obserwacja oznak chorób i szkodników – szybka reakcja może uratować drzewko
- Właściwe przechowywanie narzędzi – czyste i ostre narzędzia ułatwiają pielęgnację
7. Wybór odpowiednich donic
Wybór odpowiedniej donicy jest kluczowym elementem w uprawie drzewek. Doniczka nie tylko pełni funkcję estetyczną, ale przede wszystkim wpływa na zdrowie i rozwój rośliny. Rozmiar donicy powinien być dostosowany do wielkości drzewka i jego systemu korzeniowego. Zbyt mała doniczka ograniczy wzrost, podczas gdy zbyt duża może prowadzić do problemów z nadmiernym gromadzeniem się wody.
Materiał, z którego wykonana jest doniczka, również ma znaczenie. Ceramiczne i gliniane donice są naturalne i pozwalają na lepszą cyrkulację powietrza, ale są ciężkie i mogą pękać na mrozie. Plastikowe donice są lekkie i tanie, ale mniej trwałe i mogą przegrzewać korzenie w upalne dni. Donice z włókna szklanego lub kompozytu łączą zalety obu materiałów.
| Typ donicy | Zalety | Wady | Najlepsze zastosowanie |
|---|---|---|---|
| Ceramiczna | Naturalna, estetyczna | Ciężka, krucha | Drzewka średniej wielkości, rośliny ozdobne |
| Plastikowa | Lekka, tania | Mniej trwała, może przegrzewać korzenie | Młode drzewka, rośliny często przesadzane |
| Drewniana | Naturalna, izolująca | Wymaga konserwacji | Drzewka owocowe, rośliny na tarasie |
| Kompozytowa | Trwała, lekka | Droższa | Duże drzewka, długoterminowa uprawa |
8. Lokalizacja i Wpływ Środowiska
Lokalizacja drzewka w donicy ma ogromny wpływ na jego wzrost i rozwój. Odpowiednie umiejscowienie może znacząco poprawić kondycję rośliny, podczas gdy niewłaściwe może prowadzić do problemów zdrowotnych. Wpływ środowiska na drzewka w donicach jest bardziej intensywny niż na te rosnące w gruncie, dlatego wymaga szczególnej uwagi.
Nasłonecznienie jest jednym z kluczowych czynników. Niektóre gatunki, jak cytrusy czy oliwki, wymagają pełnego słońca, podczas gdy inne, jak klony japońskie, preferują częściowy cień. Warto również zwrócić uwagę na kierunek wiatru, szczególnie na balkonach i tarasach, gdzie silne podmuchy mogą uszkadzać delikatne liście i gałęzie.
- Analiza mikroklimatu – obserwacja warunków w różnych porach dnia i roku
- Ochrona przed ekstremalnymi warunkami – stosowanie osłon w czasie upałów lub mrozów
- Dostosowanie podlewania – zwiększenie częstotliwości w gorące dni, zmniejszenie w deszczowe okresy
- Rotacja doniczek – zapewnienie równomiernego dostępu do światła
- Monitorowanie temperatury podłoża – unikanie przegrzewania korzeni w ciemnych doniczkach
9. Drzewka do Specjalnych Miejsc
Drzewka do specjalnych miejsc wymagają szczególnego doboru gatunków i odmian, które będą w stanie dostosować się do specyficznych warunków. Oranżerie i ogrody zimowe to idealne miejsca dla egzotycznych gatunków, które nie przetrwałyby na zewnątrz w naszym klimacie. W takich warunkach świetnie sprawdzają się cytrusy, palmy czy drzewa kawowe.
Patio i tarasy to przestrzenie, gdzie drzewka w donicach mogą pełnić funkcję naturalnych przegród lub punktów focal. Tu dobrze sprawdzą się oliwki, figowce czy laurowiśnie. W przypadku biur i innych wnętrz, kluczowe jest wybranie gatunków odpornych na niską wilgotność powietrza i ograniczone światło naturalne.
| Miejsce | Polecane gatunki | Szczególne wymagania |
|---|---|---|
| Oranżeria | Cytrusy, Palmy, Drzewa kawowe | Kontrolowana temperatura, wysoka wilgotność |
| Patio | Oliwki, Figowce, Laurowiśnie | Odporność na zmiany temperatury, wiatr |
| Biuro | Fikus benjamina, Dracena, Juka | Tolerancja na niską wilgotność, sztuczne oświetlenie |
| Balkon miejski | Jałowce, Berberysy, Miniaturowe jabłonie | Odporność na zanieczyszczenia, silny wiatr |
10. Nawadnianie i Ziemia
Nawadnianie i dobór odpowiedniej ziemi to fundamenty sukcesu w uprawie drzewek w donicach. Właściwe nawadnianie jest kluczowe, gdyż drzewka w ograniczonej przestrzeni donicy są bardziej narażone na przesuszenie niż te rosnące w gruncie. Częstotliwość podlewania zależy od wielu czynników, takich jak gatunek drzewka, wielkość donicy, pora roku i warunki atmosferyczne. Generalnie, lepiej podlewać rzadziej, ale obficie, niż często i płytko. Taka metoda zachęca korzenie do głębszego wzrostu, co zwiększa odporność drzewka na suszę.
Ziemia do donic powinna być lekka, przepuszczalna i bogata w składniki odżywcze. Idealna mieszanka zawiera kompost, torf, perlit lub wermikulit dla poprawy drenażu. Ważne jest, aby podłoże utrzymywało wilgoć, ale jednocześnie pozwalało na swobodny odpływ nadmiaru wody. Dla większości drzewek doniczkowych pH podłoża powinno być lekko kwaśne (6.0-6.5), choć niektóre gatunki, jak rododendrony czy azalie, preferują bardziej kwaśne podłoże.
Mulczowanie powierzchni ziemi w donicy może znacząco poprawić warunki wzrostu drzewka. Mulcz pomaga utrzymać wilgoć, reguluje temperaturę podłoża i zapobiega wzrostowi chwastów. Można użyć kory, żwiru lub specjalnych mat kokosowych. Pamiętajmy jednak, aby nie układać mulczu zbyt blisko pnia drzewka, co mogłoby prowadzić do jego gnicia.
| Element | Zalecenia | Częstotliwość |
|---|---|---|
| Podlewanie | Obfite, ale rzadkie | Zależnie od gatunku i warunków |
| Wymiana ziemi | Lekka, przepuszczalna mieszanka | Co 2-3 lata |
| Mulczowanie | Warstwa 2-3 cm | Raz na sezon |
| Kontrola pH | Utrzymanie odpowiedniego poziomu | Co 6 miesięcy |
11. Choroby i Szkodniki
Choroby i szkodniki to problem, z którym prędzej czy później zetknie się każdy hodowca drzewek w donicach. Ograniczona przestrzeń i często wyższe temperatury w donicach mogą sprzyjać rozwojowi patogenów i inwazji szkodników. Kluczowa jest profilaktyka i szybka reakcja na pierwsze oznaki problemów. Regularne inspekcje liści, gałęzi i kory pozwolą na wczesne wykrycie potencjalnych zagrożeń.
Mszyce, przędziorki i tarczniki to najczęstsze szkodniki atakujące drzewka doniczkowe. Można je zwalczać za pomocą naturalnych preparatów, takich jak roztwór mydła szarego lub olej neem. W przypadku poważniejszych infestacji może być konieczne użycie chemicznych środków ochrony roślin. Wśród chorób najczęściej występują mączniaki, rdze i plamistości liści. Ich rozwojowi sprzyja nadmierna wilgotność i słaba cyrkulacja powietrza.
Higiena jest kluczowa w zapobieganiu chorobom i szkodnikom. Regularne usuwanie opadłych liści, przycinanie martwych gałęzi i dezynfekcja narzędzi ogrodniczych znacząco zmniejszają ryzyko infekcji. Warto również stosować preparaty wzmacniające odporność roślin, takie jak wyciągi z alg morskich czy preparaty krzemowe.
- Regularne inspekcje – sprawdzanie stanu liści i gałęzi co tydzień
- Izolacja nowych roślin – kwarantanna przed wprowadzeniem do kolekcji
- Właściwe nawadnianie – unikanie nadmiernej wilgotności
- Stosowanie pułapek – żółte lepowe tablice do monitorowania populacji szkodników
- Naturalne metody ochrony – zachęcanie do ogrodu pożytecznych owadów
12. Przesadzanie i Formowanie
Przesadzanie i formowanie to kluczowe zabiegi pielęgnacyjne w uprawie drzewek w donicach. Przesadzanie jest niezbędne, gdy drzewko przerasta swoją donicę lub gdy podłoże uległo wyczerpaniu. Najlepszym czasem na przesadzanie jest wczesna wiosna, tuż przed rozpoczęciem sezonu wzrostu. Nowa doniczka powinna być o 2-3 cm większa w średnicy od poprzedniej. Zbyt duża doniczka może prowadzić do problemów z nawadnianiem i gnicia korzeni.
Formowanie drzewek w donicach ma na celu nie tylko nadanie im pożądanego kształtu, ale także utrzymanie ich w rozmiarze odpowiednim do uprawy w pojemniku. Regularne przycinanie stymuluje wzrost nowych pędów i zagęszcza koronę. W przypadku drzewek owocowych, prawidłowe formowanie może znacząco zwiększyć plonowanie. Ważne jest, aby używać ostrych i czystych narzędzi, co zapobiega przenoszeniu chorób.
Technika przesadzania jest kluczowa dla zdrowia drzewka. Należy delikatnie wyjąć roślinę z dotychczasowej donicy, ostrożnie rozluźnić splątane korzenie i usunąć martwe lub zgniłe części. Nowa doniczka powinna mieć dobry drenaż. Na dnie umieszcza się warstwę keramzytu lub żwiru, a następnie świeżą ziemię. Drzewko sadzi się na tej samej głębokości, na jakiej rosło wcześniej.
| Zabieg | Częstotliwość | Najlepszy czas |
|---|---|---|
| Przesadzanie | Co 2-3 lata | Wczesna wiosna |
| Formowanie | 1-2 razy w roku | Wiosna i późne lato |
| Przycinanie korzeni | Przy przesadzaniu | Wczesna wiosna |
| Odżywianie po przesadzeniu | Co 2 tygodnie | Od wiosny do jesieni |
13. Drzewka Owocowe w Donicach
Drzewka owocowe w donicach to fascynujący sposób na wprowadzenie własnych owoców do diety, nawet gdy dysponujemy ograniczoną przestrzenią. Uprawa drzewek owocowych w pojemnikach wymaga jednak specjalnego podejścia i starannej pielęgnacji. Kluczowy jest wybór odpowiednich odmian – najlepiej sprawdzają się karłowe lub półkarłowe odmiany, które naturalnie nie osiągają dużych rozmiarów.
Jabłonie, grusze, śliwy czy wiśnie to popularne wybory wśród miłośników drzewek owocowych w donicach. Ważne jest, aby wybrać odmiany samopylne lub posadzić kilka drzewek zapylających się nawzajem. Cytrusy, takie jak cytryny czy kumkwaty, również doskonale nadają się do uprawy w donicach, ale wymagają ochrony przed mrozem w zimie.
Nawożenie drzewek owocowych w donicach jest kluczowe dla uzyskania obfitych plonów. Warto stosować nawozy o zrównoważonym składzie, z przewagą potasu i fosforu w okresie owocowania. Cięcie drzewek owocowych w donicach jest nieco inne niż tych rosnących w gruncie – skupiamy się na utrzymaniu kompaktowego kształtu i usuwaniu pędów rosnących do wewnątrz korony.
- Dobór odpowiedniej wielkości donicy – minimum 40-50 cm średnicy
- Regularne przesadzanie – co 2-3 lata dla utrzymania żyzności podłoża
- Ochrona przed przymrozkami – przenoszenie do chłodnego pomieszczenia zimą
- Kontrola nawadniania – unikanie przesuszenia w okresie zawiązywania owoców
- Wsparcie dla gałęzi – podpórki dla obciążonych owocami gałęzi
14. Narzędzia i Akcesoria
Narzędzia i akcesoria to nieodłączni towarzysze każdego miłośnika drzewek w donicach. Odpowiednio dobrane i utrzymane w dobrym stanie, mogą znacząco ułatwić pielęgnację roślin i poprawić efekty naszej pracy. Podstawowym zestawem narzędzi, który powinien posiadać każdy hodowca drzewek doniczkowych, są sekatory, nożyce do formowania, łopatka i grabki do pracy w ziemi.
Sekatory są niezbędne do przycinania gałęzi i formowania korony drzewka. Warto zainwestować w dobrej jakości sekator z wymiennymi ostrzami. Nożyce do formowania przydadzą się szczególnie przy pielęgnacji drzewek iglastych lub tych formowanych w określony kształt. Łopatka i grabki ułatwią pracę przy przesadzaniu i spulchnianiu ziemi w donicy.
Akcesoria takie jak wilgotnościomierz czy pH-metr mogą być bardzo pomocne w monitorowaniu warunków w donicy. Opryskiwacz przyda się do nawilżania liści i aplikacji nawozów dolistnych. Warto też zaopatrzyć się w podpórki dla młodych drzewek i siatki ochronne przeciwko ptakom, jeśli uprawiamy drzewka owocowe.
| Narzędzie/Akcesorium | Zastosowanie | Częstotliwość użycia |
|---|---|---|
| Sekator | Przycinanie gałęzi | Regularnie, w sezonie wzrostu |
| Wilgotnościomierz | Kontrola wilgotności podłoża | Codziennie lub co drugi dzień |
| Opryskiwacz | Nawilżanie liści, aplikacja nawozów | W zależności od potrzeb, często w upały |
| Podpórki | Wsparcie młodych drzewek | Stale, w pierwszych latach wzrostu |
15. Kompozycje z Drzewek w Donicach
Kompozycje z drzewek w donicach to fascynujący sposób na stworzenie unikalnej aranżacji przestrzeni, zarówno na balkonie, tarasie, jak i w ogrodzie. Kluczem do udanej kompozycji jest harmonijne połączenie różnych gatunków drzewek, z uwzględnieniem ich wymagań co do stanowiska, wielkości i tempa wzrostu. Warto pamiętać, że drzewka w donicach można łatwo przestawiać, co daje nam możliwość eksperymentowania i zmiany aranżacji w zależności od pory roku czy naszych upodobań.
Zasada trójkąta to jedna z podstawowych reguł kompozycji roślinnych. Polega ona na umieszczeniu najwyższego drzewka w centrum lub z tyłu kompozycji, a niższych po bokach, tworząc trójkątny układ. Ta metoda zapewnia głębię i równowagę aranżacji. Warto też zwrócić uwagę na kontrast – zestawienie drzewek o różnych kształtach liści, kolorach czy fakturze kory może stworzyć interesujący efekt wizualny.
Dobór donic jest równie ważny jak wybór samych drzewek. Donice powinny harmonizować ze sobą nawzajem oraz z otoczeniem. Można zdecydować się na jednolity styl donic dla spójnego wyglądu lub zróżnicować je dla bardziej eklektycznego efektu. Pamiętajmy jednak, że donice muszą przede wszystkim spełniać praktyczne wymagania drzewek – mieć odpowiednią wielkość i zapewniać dobry drenaż.
- Planowanie kompozycji – uwzględnienie docelowych rozmiarów drzewek
- Wykorzystanie różnic wysokości – tworzenie wizualnie interesujących układów
- Łączenie drzewek z roślinami sezonowymi – dodanie koloru i różnorodności
- Uwzględnienie cienia – planowanie rozmieszczenia z myślą o wzajemnym zacienianiu
- Tworzenie focal point – wyróżnienie jednego, wyjątkowego drzewka w kompozycji.